Poljoprivreda

Region Šumadije i Pomoravlja se nalazi u centralnom delu Srbije na području većeg broja lokalnih vodotokova u slivu Velike Morave kao i same Velike Morave koja svojim značajnim delom protiče kroz region. Prirodni uslovi pogoduju razvoju različitih poljoprivrednih sistema. Aluvijalne ravni u dolinama reka pogoduju razvoju ratarstva i povrtarstva, a pobrđa razvoju vinogradarstva i voćarstva. Zemljište je mahom iskorišćeno za oranice, voćnjake i vinograde, ali ima i nešto livadskih, pašnjačkih i šumskih površina. Zahvaljujući povoljnim geološkim i klimatskim uslovima poljoprivredna proizvodnja je uvek bila jedan od vodećih sektora u strukturi privrednih delatnosti koje su karakterisale region Šumadije i Pomoravlja.

Poljoprivredna površina (ha)                                                                                                                                                                        

Ukupna poljoprivredna površina na teritoriji regiona Šumadije i Pomoravlja iznosi 329962ha. U strukturi poljoprivrednih površina dominiraju površine pod žitaricama na koje se odnosi 41,2% ukupne poljoprivredne površine regiona.

Ratarstvo – Proizvodnja pšenice i kukuruza

Prema poslednje obrađenim statističkim  podacima koji se odnose na 2008. godinu, ukupan prinos pšenice na teritoriji regiona Šumadije i Pomoravlja je iznosio 124838 t sa ukupno 15304 ha. U isto na vreme 44427 ha pod kukuruzom je ostvaren ukupan prinos od 355133 t.

Povrtarstvo – Proizvodnja industrijskog i povrtnog bilja

Prema podacima koji se odnose na 2008. godinu ukupan prinos šećerne repe na teritoriji regiona je iznosio 2449 t, odnosno 20,4 t po ha. Za kulture suncokreta, pasulja i krompira ove vrednosti iznose 4504 t (2,2 t po ha), 4320 (1,1 t po ha), 58715 (11,1 t po ha)

Voćarstvo i vinogradarstvo

U strukturi ukupne poljoprivredne površine Šumadije i Pomoravlja površine pod voćnjacima obuhvataju 30836 ha (9,3%), dok je pod vinogradima 6581 ha (2%).

Proizvodnjom voća se uglavnom bave poljoprivrednici na imanjima prosečne površine od 3 do 5 ha, koja su često dalje podeljena u veći broj odvojenih parcela. Međutim, karakteristika Šumadije i Pomoravlja jeste da postoje sela koja su se specijalizovala u proizvodnji voća i u kojima postoje domaćinstva koja proizvode voće za tržište na posedima većem od 10 ha, naročito u selima opštine Topola (sela Vinča, Trnava). Od voćarskih kultura najzastupljenije su jabuka, breskva i šljiva.

Slično proizvodnji voća i vinogradarska proizvodnja na teritoriji Šumadije i Pomoravlja ima dugu tradiciju i u prošlosti je predstavljala bitniji činilac poljoprivredne proizvodnje. Gajenje vinove loze i proizvodnja vina u regionu vezani su prvenstveno za opštine Topola i Rekovac, kako zbog prirodnih uslova za ovu proizvodnju, tako i zbog tradicije koju ove dve opštine imaju u proizvodnji grožđa i vina. U poslednje vreme primetan je porast individualnih proizvođača vina koji registracijom svojih proizvoda žele da budu prisutniji na tržištu vina.

Registrovana poljoprivredna gazdinstva

Na teritoriji regiona na kraju 2009. godine bilo je registrovano 35212 registrovanih poljoprivrednih gazdinstava. Proces registracije poljoprivrednih gazdinstava je započet 2004. godine, a vremenom je registracija prihvaćena kao proces neophodan da bi se došlo do unapređenja i investiranja u proizvodnju, kao i ostvarivanja prava na subvencije i podsticajna sredstva nadležnog ministarstva,  što je dovelo do konstantnog povećanja broja registrovanih poljoprivrednih gazdinstava.

Pregled brojnosti registrovanih poljoprivrednih proizvođača po opštinama

Značajnu podršku registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima pružaju kancelarije za ruralni razvoj koje su formirane u svim lokalnim samoupravama Šumadije i Pomoravlja, od kojih 12 kancelarija funkcionišu u okviru Regionalnog ruralnog centra Kragujevac. Regionalni ruralni centar Kragujevac osnovala je Regionalna agencija za ekonomski razvoj Šumadije i Pomoravlja u saradnji sa lokalnim samoupravama regiona i to 2008. godine u okviru projekta Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede "Izgradnja sistema podrške ruralnom razvoju". Razlog osnivanja Centra jeste bio da ubrza i ujednači ruralni razvoj u regionu kroz izgradnju, angažovanje i unapređenje kapaciteta lokalnih zajednica i obezbeđenja dvosmernog protoka informacija između centralnog i lokalnog nivoa. Na       ovaj način se omogućuje pristup informacijama od značaja za ruralne sredine o politici razvoja sela i poljoprivrede, kao i informisanje i demonstriranje dobrih praksi i uspešnih inicijativa radi sticanja znanja i podsticaja kreativnosti za unapređenje i iskorišćavanje postojećih potencijala za ruralni razvoj na lokalnom nivou.

Poljoprivreda Srbije, samim tim i regiona Šumadije i Pomoravlja suočava se sa mnogim problemima koji su, između ostalog, rezultat ograničenja nastalih u uslovima ekonomskog okruženja i agrarne politike koja je bila zastupljena prethodnih decenija. Kao jedan od osnovnih problema u poljoprivrednoj proizvodnji i razvoju poljoprivrede uopšte, identifikovana je usitnjenost zemljišnog poseda što u mnogome utiče na ekstenzivnost proizvodnje. Drugo, često je poljoprivredna proizvodnja u selima Šumadije i Pomoravlja svaštarskog tipa čime se postojeći potencijali ne iskorišćavaju u dovoljnoj meri. Ovde treba reći da se u nekim selima pokušava otkloniti ovaj problem, odnosno uočava se početak diversifikacije poljoprivredne proizvodnje u skladu sa teritorijalnim karakteristikama. Treće, nivo tehničke opremljenosti seoskih gazdinstava je na prilično niskom nivou. Prosečna starost mehanizacije je preko 15 godina, što znatno ograničava mogućnosti poljoprivrenicima za unapređenje