Ekonomija i ljudski resursi

Zarade

	Zarade sa porezima i doprinosima (RSD)				Zarade bez poreza i doprinosa (RSD)
	decembar 2009		prosek za 2009.	index 2009/2008.	decembar 2009		prosek za 2009.
	ukupno	privreda	prosek za 2009.	index 2009/2008.	ukupno	ukupno	prosek za 2009.
Šumadijski okrug	45560	38683	38942	108,5	33044	28301	28044
Pomoravski okrug	41630	33774	36629	109,2	30417	25140	26605

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku na kraju 2009. godine prosečna bruto zarada na nivou Šumadijskog okruga je iznosila 45560 dinara (480 EUR), dok je u isto vreme prosečna bruto zarada na nivou Pomoravskog okruga bila nešto niža – 41630 dinara (440 EUR). Prosečna bruto zarada tokom 2009. godine na nivou Šumadijskog okruga je iznosila 38942 dinara (410 EUR), pri čemu je zabeležen rast u odnosu na prethodnu godinu od 8,5%. Sa druge strane prosečna bruto zarada tokom 2009. godine za Pomoravski okrug je iznosila 36629 dinara (385 EUR), uz rast od 9,2% u odnosu na 2008. godinu.

Spoljnotrgovinska razmena

Prema podacima Regionalne privredne komore Kragujevac spoljnotrgovinsku razmenu Šumadije i Pomoravlja, u proteklom periodu, karakteriše porast njenih nominalnih vrednosti. Poredeći podatke koji se odnose na 2009. godinu sa odgovarajućim podacima koji se odnose na 2002. godinu, uočljiv je porast uvoza od 3,4 puta i dok je ukupna vrednost izvoza povećana 3,5 puta. Tako je 2009. godine ukupna spoljnotrgovinska razmena regiona iznosila 697856922 američka dolara, pri čemu je pokrivenost uvoza izvozom 46,9%. Ipak treba reći da je 2008. godine postignut najviši nivo spoljnotrgovinske razmene u posmatranom periodu – 831129423 američka dolara, kada je pokrivenost uvoza izvozom bila takođe najviša – 66,8%.

U strukturi uvoza po državama najveće učešće se odnosi na Republiku Italiju – 31,8%, Švajcarsku – 12,6%, Saveznu Republiku Nemačku – 8,3% i Republiku Austriju – 6,7%. Sa druge strane države u koje se najviše izvozi iz regiona Šumadije i Pomoravlja jesu: Bosna i Hercegovina – 17,1%, Republika Crna gora – 15,8%, Savezna Republika Nemačka – 8% i Republika Slovenija – 7,9%.

U strukturi spoljnotrgovinske razmene regiona Šumadije i Pomoravlja po sektorima delatnosti na strani uvoza dominiraju podsektori prerađivačke industrije: Proizvodnja saobraćajnih sredstava – 22,9%, Proizvodnja ostalih mašina i uređaja – 17,7%, Proizvodnja hemikalija i hemijskih proizvoda – 14,7%, Proizvodnja osnovnih metala i standardnih metalnih proizvoda – 11,2%.

Slično uvozu, i u strukturi izvoza dominiraju podsektori prerađivačke industrije: Proizvodnja ostalih mašina i uređaja – 13,8%, Proizvodnja osnovnih metala i standardnih metalnih proizvoda – 13,4%, Proizvodnja električnih i optičkih uređaja - 12,5%, Proizvodnja prehrambenih proizvoda i pića – 12%.

Privredni subjekti

Prema podacima Agencije za privredne registre na kraju 2009. godine u regionu Šumadije i Pomoravlja je bilo aktivno 5247 preduzeća i 15924 preduzetnika.

Struktura preduzeća prema brojnosti

Aranđelovac	Batočina	Knić	Kragujevac	Lapovo	Rača	Topola
499	65	79	1674	43	72	117

Despotovac	Jagodina	Paraćin	Rekovac	Svilajnac	Ćuprija
168	910	837	59	270	454

Struktura preduzeća prema sektorima delatnosti

Trgovina na veliko i malo, opravka motornih vozila	2114
Prerađivačka industrija	1217
Poslovi sa nekretninama, iznajmljivanje	486
Saobraćaj, skladištenje i veze	414
Građevinarstvo	255
Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivreda	225

Struktura preduzeća, registrovanih na teritoriji regiona, pokazuje da najveći broj preduzeća pripada sektorima trgovine i prerađivačke industrije, na koje se redom odnose 40,3% i 23,2% svih preduzeća regiona.

U okviru sektora prerađivačke industrije najveći broj preduzeća posluje u okviru podsektora proizvodnje prehrambenih proizvoda i pića – 21,4%, proizvodnje osnovnih metala i standardnih metalnih proizvoda – 14,5%, proizvodnje celuloze i papira i izdavačke delatnosti – 9%, prerade drveta i proizvoda od drveta – 8,3% i proizvodnje proizvoda od ostalih nemetalnih minerala – 8,1%.

Struktura preduzetnika prema brojnosti

Aranđelovac	Batočina	Knić	Kragujevac	Lapovo	Rača	Topola
1561	338	352	6150	245	283	689

Despotovac	Jagodina	Paraćin	Rekovac	Svilajnac	Ćuprija
533	2135	1769	190	641	1038

Struktura preduzetnika prema sektorima delatnosti

Trgovina na veliko i malo, opravka motornih vozila	5925
Prerađivačka industrija	2976
Saobraćaj, skladištenje i veze	1528
Hoteli i restorani	1421
Građevinarstvo	1354
Poslovi sa nekretninama, iznajmljivanje	1266
Druge komunalne, društvene i lične usluge	859

Slično strukturi preduzeća i struktura preduzetnika po sektorima delatnosti pokazuje dominantnost sektora trgovine i prerađivačke industrije u okviru kojih posluje 37,2%, odnosno 18,7% preduzetnika regiona.

Među aktivnim preduzetnicima, koji posluju u okviru sektora prerađivačke industrije, najveći je broj onih koji se bave proizvodnjom prehrambenih proizvoda i pića – 23,5%, proizvodnjom osnovnih metala i standardnih metalnih proizvoda – 14,3%, odnosno proizvodnjom tekstila i tekstilnih proizvoda – 12,2%.

Zaposlenost/nezaposlenost

Prema podacima Nacionalne službe za zapošljavanje na kraju 2012. godine na teritoriji regiona Šumadije i Pomoravlja bilo je registrovano ukupno 108775 zaposlenih lica, od čega se 45% odnosilo na žensku populaciju. Posmatrajući pojedinačno po okruzima broj zaposlenih u Šumadijskom okrugu je iznosio 63426, dok je u isto vreme broj zaposlenih lica u Pomoravskom okrugu bio 45349.

Ako se posmatra struktura zaposlenih lica po sektorima delatnosti može se zaključiti da isti sektori, kako u Šumadijskom, tako i u Pomoravskom okrugu, učestvuju u zapošljavanju najvećeg broja stanovništva. Ovde posebno treba izdvojiti sektor prerađivačke industrije kao dominantan sektor po broju zaposlenih lica. Naime, ovaj sektor u ukupnoj uposlenosti stanovništva regiona učestvuje sa 30.3%. Ovako visok procenat koji se odnosi na sektor prerađivačke industrije je, u najvećoj meri posledica višedecenijske tradicije koja postoji, pre svega u oblasti metaloprerađivačke industrije i industrije nemetala. Sledeći sektor po zastupljenosti u zaposlenosti jeste sektor zdravstva i socijalne zaštite na koji se odnosi 14.7% zaposlenih lica. Sektor trgovine predstavlja jedan od dominantnijih sektora u broju privrednih subjekata na teritoriji regiona. Međutim, učešće ovog sektora nije u istoj meri preneta i na zaposlenost stanovništva, tako da ovaj sektor upošljava 10,2% zaposlenih lica.

Prema podacima Nacionalne službe za zapošljavanje na kraju 2012. godine na teritoriji regiona Šumadije i Pomoravlja bilo je registrovano ukupno 63862 nezaposlenih lica, od čega 34926 u Šumadijskom okrugu i 28936 u Pomoravskom okrugu. Udeo ženske populacije u ukupnom broju registrovanih nezaposlenih lica iznosi 54%.